Wie weleens een traditioneel Surinaams gerecht heeft geproefd, heeft vast de naam โpomโ voorbij horen komen. Dit stevige, hartige ovengerecht is geliefd om zijn volle smaak en unieke textuur. Maar waar komt die bijzondere bite en smaak precies vandaan? Het โgeheimeโ ingrediรซnt is vaak een speciale wortelknol, namelijk de pomtayer. Niet iedereen heeft ervan gehoord, maar in de Surinaamse (en breder Caribische) keuken is het een onmisbaar basisproduct. In dit artikel ontdek je wat pomtayer precies is, waar het vandaan komt en hoe je het kunt gebruiken in jouw culinaire avonturen.
Wat is een pomtayer?
Pomtayer wordt ook wel โpom tajerโ genoemd en is eigenlijk de knol van een plant die verwant is aan de colocasia- en xanthosomasoorten (denk aan knolgewassen zoals taro). De plant groeit in tropische regioโs en heeft een forse wortelknol die van buiten bruin of bruingrijs kan zijn, met een kern die gelig of bijna wit is. Door zijn hoge zetmeelgehalte en specifieke structuur is pomtayer perfect om een romige, maar stevige basis te vormen in Surinaamse gerechten.
Hoewel de naam โpomโ vaak direct wordt geassocieerd met het gerecht, komt het dus eigenlijk voort uit de pomtayer die als hoofdingrediรซnt dient. In veel Surinaamse tokoโs en supermarkten met Caribische producten kun je deze tayer (in vers, geraspt of diepvriesvorm) vinden. Net als bij cassave of yam is het een zetmeelrijke knol die je echt moet garen of verwerken voordat je hem eet. Rauw eten is niet aan te raden, onder meer door aanwezige oxalaten en andere stoffen die pas onschadelijk worden bij koken of bakken.
Pomtayer in de traditionele Surinaamse pom
Pom is een van de bekendste Surinaamse ovenschotels. De basis is doorgaans een mengsel van geraspte of fijngemaakte pomtayer, een gekruide saus en stukjes kip (vaak kippendijen). De geraspte tayer werkt daarbij als een soort bindmiddel en zetmeelbron, vergelijkbaar met de rol die aardappelen in een ovenschotel kunnen hebben. Toch heeft pomtayer een geheel eigen smaak en textuur, iets romigs en zachtzoets, met net wat meer karakter dan je van bijvoorbeeld aardappel gewend bent.
Hoe wordt die traditionele pom gemaakt? Kort door de bocht:
- Tayer klaarmaken: verse pomtayer kun je schillen en raspen, of je koopt geraspte pomtayer uit de diepvries. Vaak wordt het met wat sinaasappel- of mandarijnsap op smaak gebracht, plus specerijen.
- Kip bereiden: meestal gebruik je gekruide kippendijen, soms gedeeltelijk voorgegaard. Men voegt ui, knoflook, tomaat en andere smaakmakers toe om een kruidige saus te maken.
- Ovenschotel samenstellen: in een ovenschaal gaat een laagje tayermengsel, daarop de kip en saus, en dan weer tayer. Soms worden er ook andere ingrediรซnten aan toegevoegd, zoals zoutvlees of zure augurkjes voor een frisse toets.
- Oven in: de schotel gaart en karamelliseert in de oven, waardoor er een licht krokante korst ontstaat en de binnenkant smeuรฏg blijft.
Het resultaat is een hartige, veelzijdige ovenschotel die je als hoofdgerecht kunt serveren, vaak met rijst of een frisse salade erbij. De smaak is een heerlijke mix van kruidige kip, zachte tayer en lichtzoete citrusaccenten.
Hoe gebruik je pomtayer in andere gerechten?
Hoewel pom het bekendste gerecht is, kun je met pomtayer meer kanten op. Het zetmeelgehalte zorgt voor binding, en de smaak leent zich goed voor hartige bereidingen. Net zoals je met andere wortel- of knolgewassen allerlei kanten op kunt, kun je met tayer ook experimenteren in stoofschotels, soepen of zelfs (met enige handigheid) krokante โkoekjesโ bakken.
1. Tayer-koekjes of โfrittersโ
Als je geraspte pomtayer mengt met wat ei, fijngesneden ui, kruiden (bijv. kerrie, peper, zout) en eventueel een klein beetje bakpoeder, kun je daar kleine โkoekjesโ of fritters van maken. Deze bak je dan in een laagje olie in een koekenpan, tot ze goudbruin en gaar zijn. Het resultaat? Een hartige snack met een knapperige buitenkant en een zachte, bijna romige binnenkant. Heerlijk als bijgerecht of tussendoortje.
2. Tayer in stoofschotels
Tayer kan ook dienstdoen als bindmiddel in een stoofpot. Net zoals aardappel soms de saus wat dikker maakt, kan pomtayer door langzaam garen de stoof een volle structuur geven. Denk aan een combinatie van rundvlees, wortel, selderij, ui en geraspte pomtayer. Laat dit rustig pruttelen tot alles gaar is; de tayer zal meebinden en een lichtzoete toon geven.
3. Tayer in soepen
Ook in soep werkt pomtayer prima als vullend ingrediรซnt. Snijd of rasp de tayer en voeg hem toe aan een grote pan kippen- of groentebouillon met diverse andere groenten. Laat alles koken tot de tayer zacht is. Vervolgens kun je ervoor kiezen om de soep te pureren (waardoor je een romige gebonden soep krijgt) of hem juist chunky te laten met stukjes tayer. Voeg kruiden en specerijen toe naar smaakโkerrie, verse koriander, gember en chilipepers combineren er bijvoorbeeld heel lekker mee.
Tips voor het werken met pomtayer
De textuur en het werken met pomtayer kunnen even wennen zijn. Hieronder een paar handige tips om je op weg te helpen.
1. Let op verse vs. diepvries tayer
In veel Surinaamse of Caribische winkels vind je diepgevroren, geraspte pomtayer. Dat is voor veel mensen de makkelijkste optie, omdat je die direct kunt ontdooien en verwerken. Verse tayer kan lastiger te vinden zijn en vergt wat meer werk: schillen (voorzichtig, want de knol is vaak hard), reinigen en raspen.
Diepvriesvariant is prima geschikt voor pom of andere gerechten. Houd wel rekening met het vochtgehalte: als je het ontdooit, kan er extra vocht vrijkomen. Laat het eventueel uitlekken voordat je het in je recept gebruikt.
2. Let op je handen en eventuele irritatie
De rauwe knol bevat oxaalzuur of andere stoffen die kunnen zorgen voor een jeukend of prikkend gevoel op de huid. Draag bij voorkeur handschoenen of spoel je handen regelmatig af tijdens het schillen en raspen. Sommige mensen hebben er weinig last van, anderen juist wel. Als je de tayer eenmaal goed gaart (koken, bakken, stoven), verdwijnt dit probleem.
3. Marineren en kruiden
Pomtayer heeft een subtiele, lichtzoete smaak, maar je kunt daar prima extra aromaโs aan toevoegen. Met verse kruiden (peterselie, selderij, knoflook, ui, peper) en specerijen (kerrie, nootmuskaat, zwarte peper) kun je de smaak verdiepen. Dat is ook de reden dat je bij pom veel knoflook, ui en andere smaakmakers ziet. Het helpt om de zetmeelsmaak om te toveren tot een voller, hartig geheel.
4. Garen tot de knol zacht is
Zoals met veel knolgewassen moet je pomtayer goed garen. In ovenschotels, soepen of stoofgerechten kookt hij volledig gaar. Bij fritters (gebakken koekjes) duurt het misschien net wat langer dan bij aardappel, dus bak op middelhoog vuur en check of de binnenkant gaar is. Rauw is geen optie, niet alleen vanwege de stugge textuur, maar ook vanwege die oxalaten die je liever niet in grote hoeveelheden rauw binnenkrijgt.
Een veelzijdig knolgewas met Surinaamse roots
Pomtayer is een essentieel ingrediรซnt in de Surinaamse keuken, en met name in het beroemde gerecht โpom.โ Het zetmeelrijke karakter en de specifieke, lichtzoete smaak maken het een ideale basis voor hartige schotels, stoofgerechten en zelfs koekjes of fritters. Hoewel de naam misschien minder bekend is in de doorsnee supermarkt, vind je pomtayerโvers of geraspt in de diepvriesโin de meeste tokoโs of speciaalzaken met Caribische producten.
Als je zin hebt om je culinaire horizon te verbreden en eens wat anders te proberen dan de gebruikelijke aardappel- of cassavegerechten, is pomtayer absoluut de moeite waard. Of je nu een authentieke Surinaamse pom wilt maken of gewoon wilt experimenteren met deze bijzondere knol, je krijgt een gerecht met een unieke, romige textuur en een smaak die direct aan warme, kruidige Surinaamse keukens doet denken. En heb je twijfels? Gewoon een keer uitproberen, want als je eenmaal de smaak te pakken hebt (letterlijk!), ben je zo verkocht.
Foto: Xanthosoma sagittifolium (talo futuna) plantation on Tongatapu door Tauสปolunga (CC licentie)
