Misschien ben je er zelf ook weleens in beland: je opent โs ochtends vroeg je telefoon om snel het nieuws te checken, en voor je het weet zit je eindeloos te scrollen door negatieve berichten. De term โdoomscrollingโ verwijst naar dit fenomeen: het aan รฉรฉn stuk door consumeren van alarmerende of sombere informatie, vaak online, waardoor je je steeds onrustiger of pessimistischer gaat voelen. Je bent je ervan bewust dat het niet goed is voor je stemming, maar toch blijf je doorklikken. Zeker in tijden waarin sociale media en nieuwssites overvol zijn met zorgwekkend nieuws over pandemieรซn, klimaatverandering of geopolitieke spanningen, kan doomscrolling een diepe indruk achterlaten op je mentale gezondheid.
Maar wat maakt doomscrolling zo gevaarlijk voor ons welbevinden, en waarom is het zo verleidelijk om ermee door te gaan? In dit artikel verkennen we wat doomscrolling precies inhoudt, welke negatieve effecten het kan hebben en delen we praktische tips om jezelf te beschermen tegen de neerwaartse spiraal van al te veel slecht nieuws. Bewustwording van het fenomeen is immers de eerste stap naar het herstellen van een gezonde balans tussen goed geรฏnformeerd blijven en overmatig pessimisme.
Wat is doomscrolling precies?
Het woord doomscrolling (of โdoomsurfingโ) is een relatief nieuwe term, ontstaan in het digitale tijdperk. Het verwijst naar het dwangmatige scrollen door online feeds, waarbij je vooral aangetrokken wordt tot slecht, alarmerend of negatief nieuws. Het kan zich uiten als een diepgewortelde nieuwsgierigheid of angst die je ertoe drijft de hele tijd te checken of er nog meer sombere updates zijn. Denk aan het continu verversen van nieuwssites, sociale media of Twitter (X), in de hoop iets nieuws te ontdekken โ ook al weet je dat het je niet perse opbeurt.
Doomscrolling is geen officiรซle aandoening, maar een herkenbaar gedragspatroon dat kan uitgroeien tot een gewoonte. Eenzelfde mechanisme zie je bij het stiekem checken van horroberichtgeving of sensatieverhalen: je bent ergens bang voor of op zoek naar zekerheid, dus klik je door tot je alles weet. Het probleem is dat er online altijd meer nieuws te vinden is, waardoor je makkelijk verstrikt raakt. De negatieve of beangstigende insteek blijft immers je aandacht trekken โ een evolutionair instinct dat is ontworpen om ons te beschermen tegen gevaar, maar in de hedendaagse mediaomgeving kan het doorschieten.
De impact op je mentale gezondheid
1) Angst en stress. Het is logisch dat een overvloed aan onheilspellende berichten de angst in je systeem verhoogt. Of het nu gaat om economische onzekerheid, conflicten of klimaatdreigingen, bij te veel focus op het negatieve kun je je machteloos of opgejaagd voelen. De constante prikkels maken het lastig om nog te ontspannen. Je staat als het ware in permanente โstand-byโ-modus voor slecht nieuws.
2) Somberheid en depressieve gevoelens. Een onophoudelijke stroom van negatief nieuws kan je kijk op de wereld versomberen. Je kunt het gevoel krijgen dat er niks goeds meer gebeurt, waardoor je stemming zakt en je vertrouwen in de toekomst slinkt. Bij aanhoudende blootstelling kun je zelfs depressieve klachten ontwikkelen โ zeker als je weinig buffers hebt zoals een ondersteunend sociaal netwerk, plezierige hobbyโs of positieve prikkels in je dagelijks leven.
3) Slaapproblemen. Veel mensen scrollen โs avonds in bed nog door hun telefoon. Wanneer je daarbij allerlei alarmerende berichten ziet, kan dat je stressniveau verhogen en doorslapen bemoeilijken. Blauw licht van het scherm en het continue โaanโ staan van je brein houden je hersenen alert, terwijl je lichaam juist moet afschakelen. Chronisch slechte slaap ondermijnt vervolgens je veerkracht en vergroot stress en somberheid.
4) Concentratieverlies en prikkelbaarheid. Het brein heeft moeite met de overvloed van negatieve prikkels en schakelt telkens van het ene nieuwsbericht naar het andere. Hierdoor verkort je spanningsboog. Je kunt merken dat je minder zin hebt in andere taken, onrustig bent en snel prikkelbaar wordt. In het ergste geval beรฏnvloedt doomscrolling je werk, studie of sociale contacten.
Waarom doomscrollen we toch?
Dat doomscrolling ons geen goed doet, is vaak rationeel duidelijk. Toch houden we ons eraan vast. Er zijn verschillende verklaringen:
- Informatiedrang. De mens is nieuwsgierig en wil controle over de omgeving. In een onzekere wereld hopen we dat we door meer informatie vergaren een gevoel van veiligheid kunnen creรซren. Maar er komt altijd nieuw slecht nieuws; echte rust biedt het niet.
- FOMO (Fear of Missing Out). Je wilt niets belangrijks missen. Of je voelt je verplicht om op de hoogte te blijven. Daardoor blijf je tabbladen en apps verversen, zelfs al voel je dat het je stemming omlaag trekt.
- Negativity bias. Evolutionair gezien zijn mensen geneigd om negatieve signalen sneller te zien dan positieve (negativity bias). In de prehistorie hielp dat om te overleven, maar online kan het doorslaan naar voortdurend zoeken naar bedreiging.
- Sociaal bewijs. Op sociale media volgen we wat vrienden, influencers of de massa delen. Negatief nieuws verspreidt zich bovendien vaak sneller, omdat het schokkerend is. Zo ontstaat een cyclus waarin negatief nieuws de boventoon blijft voeren.
Tips om doomscrolling te doorbreken
Gelukkig hoef je niet lijdzaam te blijven hangen in dit patroon. Met kleine aanpassingen kun je jezelf losmaken van de neerwaartse spiraal. Enkele handreikingen:
1) Stel grenzen aan je screentime
Neem bewust beslissingen over wanneer en hoe lang je online bent. Gebruik bijvoorbeeld apps die je schermtijd meten of beperkingen instellen voor social media. Zet meldingen uit, zodat je niet telkens โgetriggerdโ wordt. Maak een vaste indeling: bijvoorbeeld โs ochtends 10 minuten nieuws checken, en โs avonds nog eens 10 minuten โ en dat is het.
2) Creรซer positieve ankers
Is het nieuws onveranderlijk somber? Zorg voor een tegenwicht. Volg ook kanalen of accounts die positieve verhalen delen over menselijk initiatief, innovatie of natuurherstel. Zoek informatie over mensen die het verschil maken. Zo verleg je af en toe de focus naar wat er wรฉl goed gaat.
3) Wees selectief in wat en wie je volgt
Niet al het nieuws is even relevant voor jou. Stel jezelf de vraag: โWat voegt dit nieuwsbericht toe aan mijn leven?โ Als je merkt dat het kijken van bepaalde kanalen of accounts je alleen maar stress oplevert, overweeg om ze (tijdelijk) te ontvolgen of blokken.
4) Oefen mindful of bewust scrollen
Mindfulness betekent dat je aandachtig aanwezig bent bij wat je doet. Probeer, als je toch nieuws wilt checken, regelmatig in te checken bij jezelf: โVoel ik spanning in mijn lichaam? Adem ik onrustig?โ Met die bewustwording kun je besluiten om te stoppen voordat je je beter gaat voelen.
5) Realiseer je dat je niet alles kunt oplossen
Een belangrijk onderdeel van doomscrolling is het gevoel van machteloosheid. Je leest nieuws over gebeurtenissen of rampen die jij niet in je eentje kunt veranderen. Accepteer dat er grenzen zijn aan je invloed. Richt je vervolgens op kleine, concrete acties die wรฉl binnen je bereik liggen โ in je buurt, familie of werk.
6) Zoek afleiding of vervulling offline
Als je merkt dat je bij elk gaatje in de dag naar je telefoon grijpt, kun je overwegen om alternatieven te zoeken. Bijvoorbeeld een wandeling in de natuur, een goed boek, een hobby of een gesprek met vrienden. Door je aandacht te richten op andere (positieve) activiteiten, doorbreek je de cyclus van eindeloze negatieve input.
Mentale weerbaarheid en balans
De kern van het probleem bij doomscrolling is dat het je hersenen overspoelt met dreiging of slecht nieuws, zonder dat er voldoende ruimte is voor verwerking, relativering of afwisseling. Hierdoor stapelt zich een innerlijk gevoel van angst, somberheid en onzekerheid op. Het is dan ook van belang om mentale weerbaarheid op te bouwen. Dat kan door:
- Gezonde gewoontes: regelmatige nachtrust, gebalanceerde voeding, lichaamsbeweging en ontspanningstechnieken (yoga, ademhalingsoefeningen, meditatie).
- Positieve relaties: tijd doorbrengen met familie of vrienden die je steunen. Praat openlijk over je zorgen in plaats van ze op te kroppen.
- Dankbaarheid en appreciatie: houd een dankbaarheidsdagboek bij of benoem dagelijks wat wรฉl goed ging, zodat je brein getraind wordt in het opmerken van positieve dingen.
- Begeleiding zoeken: Wanneer nieuwsangst of somberheid ernstig wordt, is professionele hulp (bijvoorbeeld psycholoog of coach) een aanrader.
Bewust omgaan met informatie
Doomscrolling is geen teken van luiheid of slapheid; het is eerder een natuurlijke reactie op een overvloedige, vaak beangstigende informatiestroom. Ons brein โ geprogrammeerd om gevaar te detecteren โ kan niet goed omgaan met de onophoudelijke stroom van negatieve prikkels die het internet ons voorschotelt. Het resultaat is dat we soms blijven scrollen, zelfs als we daar onrustiger van worden.
Daarom ligt de sleutel in bewustwording en zelfregulatie. Door grenzen te stellen, alternatieve bronnen van positieve input te zoeken en bewuster te kiezen voor wanneer en hoe lang we nieuws consumeren, kunnen we onze mentale gezondheid beter bewaken. Het draait niet om het wegkijken van problemen in de wereld, maar om een gezonde balans tussen betrokkenheid en zelfzorg. Want pas als je zelf stevig in je schoenen staat, kun je op een constructieve manier omgaan met tegenslagen en bijdragen aan oplossingen.
Kortom, laat je niet meeslepen door de lopende band van onheil. Blijf geรฏnformeerd, maar wees vriendelijk voor je eigen brein en hart. Voor je het weet, verandert doomscrolling van een gewoonte in een sporadische activiteit. Daarmee maak je ruimte voor veerkracht, helderheid en zelfs hoop โ ook in uitdagende tijden.
