Hoe teamsport het brein van kinderen positief verandert (en depressie bij jongens vermindert!)

Een belangrijke studie van de Washington University in St. Louis toont een verband aan tussen teamsport, de vergroting van de hippocampus bij kinderen en minder depressie bij jongens tussen 9 en 11 jaar. Andere studies toonden al aan dat beweging een positief effect heeft op depressie en de ontwikkeling van de hippocampus bij volwassenen, maar nu is dus voor het eerst aangetoond dat teamsport een gelijkaardig werking heeft tegen depressie bij pretieners.

De link tussen de hippocampus en depressie

De prepuberteit en puberteit kunnen voor veel kinderen enorm uitdagend zijn: hun lichaam ondergaat zoveel veranderingen, hun hormonen slaan op hol en ze kunnen gevoeliger zijn voor angst en depressies. Veel van die pubers en prepubers worden daarbij niet genoeg of juist geholpen: maar liefst 60 procent van de Amerikaanse kinderen met een depressie blijft onbehandeld.

De hippocampus ligt aan de binnenkant van de slaapkwab en wordt ook wel het zeepaardje genoemd omwille van de gelijkaardige gekromde vorm. Als mens hebben we dus in elke hersenhelft een hippocampus liggen. Het is een klein gebied in de hersenen dat verantwoordelijk is voor het aanmaken en ophalen van herinneringen en voor onze emotionele reacties. Eerder onderzoek heeft aangetoond dat het juist dat gebied is dat bij volwassenen met een depressie gekrompen is.

Teamsport leidt tot een grotere hippocampus

De studie van de Washington University bouwt hierop voort en baseert zich op een grootschalig onderzoek van de Adolescente Brein- en Cognitieve Ontwikkelingsstudie bij 4,191 kinderen tussen 9 en 11 jaar waarbij ouders informatie doorgaven over hun kind en aangaven of ze al dan niet een sport of een andere activiteit uitoefenden en symptomen van depressie vertoonden.

Ze komen tot straffe vaststellingen wat betreft de link tussen sport, de hippocampus en depressie bij pretieners: kinderen die aan teamsport deden hadden een grotere hippocampus in vergelijking met kinderen die een niet-sportieve naschoolse activiteit deden, en er werden minder depressies vastgesteld bij jongens. Met andere woorden: kinderen die bijvoorbeeld muziek of kunst deden als hobby, vertoonden geen groter volume van de hippocampus. Met teamsport gaat het om de meer gestructureerde en gedisciplineerde sporten die op vaste regelmaat plaatsvinden en sociale interactie impliceren en met duidelijke spelregels werken.

Het feit dat er minder depressies bij jongens werden vastgesteld kan aangeven dat pretieners met een aanleg voor depressie minder geïnteresseerd zijn in teamsportactiviteiten. Toch benadrukken de onderzoekers dat de link tussen gestructureerde sport en minder depressies bij jongens in de richting wijst dat de combinatie van bewegen met de steun van een sociaal netwerk of een bepaalde sociale structuur een goede behandeling of preventie kan vormen van depressies bij jongeren.

Het onderzoek toonde ook een aanzienlijk verschil tussen jongens en meisjes: bij beide was de hippocampus groter in geval ze teamsport deden, maar alleen bij jongens was er een duidelijke antidepressief effect vast te stellen. Een verklaring kan zijn dat meisjes door andere factoren depressief worden, of dat het effect bij meisjes misschien maar op een later moment in hun ontwikkeling voordoet.

Waarom teamsport zo positief is

Waarom juist teamsport zo’n positief effect heeft, ligt volgens experts aan verschillende belangrijke aspecten: je moet rekening houden met de spelregels en met je medespelers, je moet leren vertrouwen krijgen in je teamgenoten, empathie opbrengen als ze eens niet kunnen scoren… Je leert dus niet alleen jezelf op sociaal en emotioneel vlak te reguleren, maar leert ook met de ander om te gaan. De onderzoekers stelden vast dat de kinderen daarom niet per se tot de beste spelers moesten behoren om er al voordelen uit te halen: het feit dat ze deel uitmaakten van een team zorgde er al voor dat ze zich minder alleen voelden en een beter zelfbeeld hadden.

Opvallend was dat kinderen die niet-sportieve activiteiten (kunst, muziek) of individuele sporten deden geen gelijkaardige voordelen vertoonden. De niet-sportieve activiteiten werden zelfs geassocieerd met een verminderd volume van de hippocampus of een hoger aantal depressies. Het volstaat dus niet om je kind iets sportiefs te doen wil je deze voordelen eruithalen: het is vooral het deelnemen aan een teamsport dat belangrijk is, omdat het sociaal-emotionele aspect met de fysieke inspanning gecombineerd wordt. Toch wil dat niet zeggen dat onderzoekers de niet-teamsporten of de niet-sportieve activiteiten afraden, omdat die evengoed positieve effecten hebben op andere gebieden van het brein.

Eén ding is zeker: in dit digitale tijdperk kan het deelnemen aan een teamsport helpen om te leren omgaan met allerlei situaties in real-life. Kinderen leren er omgaan met lichaamstaal en echte emoties, dingen die ze in de virtuele wereld missen. Ze leren inzien dat samenwerken voor één gemeenschappelijk doel waardevol is, en leren daardoor ook communiceren en met de ander samenwerken, vaardigheden die hen later alleen maar veerkrachtiger kunnen maken.