Er zijn van die momenten waarop alles even tegenzit. Je ochtendkoffie valt om, je inbox ontploft en de regen striemt tegen het raam alsof de wolken hun persoonlijke vete met jou uitvechten. Wat kan je dan beter doen dan je in de armen van iemand te nestelen? Een knuffel is als een warme, levende pleister voor de ziel, en er schuilt veel meer achter dan zomaar wat gezelligheid. Wetenschappelijk onderzoek, persoonlijke ervaringen en pure intuïtie wijzen allemaal dezelfde kant op: knuffelen doet iets wezenlijks met ons. Iets dat verder gaat dan woorden.
Waarom voelen we ons beter na een knuffel?
Het antwoord ligt deels in onze hersenchemie. Wanneer we knuffelen, komt oxytocine vrij, ook wel het ‘knuffelhormoon’ genoemd. Oxytocine is als die stille kracht achter de schermen die ons rustiger, gelukkiger en meer verbonden doet voelen. Niet toevallig stijgt de productie van dit hormoon ook bij moeders die hun pasgeboren baby vasthouden. Daarnaast daalt de hoeveelheid cortisol – ons stresshormoon – wat ervoor zorgt dat spanningen als sneeuw voor de zon kunnen verdwijnen. Een simpele omhelzing kan dus letterlijk je stressniveau verlagen.
Maar dat is nog niet alles. Knuffelen stimuleert ook de aanmaak van serotonine en dopamine, neurotransmitters die ons een gevoel van welzijn geven. Denk aan serotonine als het zonnetje in je hoofd dat alles net dat tikkeltje lichter maakt. Dopamine, aan de andere kant, is als die enthousiaste cheerleader die je aanmoedigt wanneer je even vastloopt. Door deze chemische cocktail kan een knuffel je humeur binnen enkele seconden een stevige boost geven.
Kan knuffelen fysieke pijn verlichten?
Hoewel het misschien wat magisch klinkt, is het effect van knuffelen op pijnklachten behoorlijk nuchter te verklaren. Ons zenuwstelsel verwerkt fysieke pijn en emotionele pijn op vergelijkbare manieren. Daardoor kan het ervaren van verbondenheid – bijvoorbeeld door een knuffel – de intensiteit van pijngevoelens verlagen. Het is alsof de warmte en aanwezigheid van iemand anders een zachte filter over je zenuwen legt.
Studies hebben aangetoond dat mensen die regelmatig fysieke affectie ontvangen, zoals knuffels of hand-in-hand wandelen, minder last hebben van chronische pijnklachten. Als iemand met een eigen rugzak vol sportblessures kan ik bevestigen dat een stevige omhelzing soms effectiever werkt dan een ibuprofen. Misschien is het tijd dat artsen naast medicijnen ook knuffels voorschrijven, al zou de wachtruimte van huisartsen er dan wel heel gezellig uitzien.
Hoe knuffelen helpt bij angst en depressieve gevoelens
Angst en depressie zijn stille saboteurs van ons geluk. Ze nestelen zich langzaam, zetten je hersenen in een wurggreep en laten je geloven dat je alleen bent. Maar knuffelen kan, hoe eenvoudig het ook lijkt, een krachtig tegengif zijn. Door de vrijgave van oxytocine krijgen gevoelens van verbondenheid en vertrouwen een zetje. Dat is niet zomaar feelgood-psychologie; er zijn serieuze wetenschappelijke aanwijzingen dat sociale verbondenheid een beschermende factor is tegen psychische problemen.
Een regelmatige dosis lichamelijke affectie kan bijdragen aan het versterken van je zelfbeeld en het verminderen van gevoelens van eenzaamheid. En nee, het hoeft niet altijd een ellenlange Hollywood-waardige knuffel te zijn. Zelfs een korte, oprechte aanraking kan de sluier van angst even optillen. Zelf maak ik er een gewoonte van om mijn kat te knuffelen wanneer het leven me overweldigt – ook al kijkt hij me soms aan alsof ik zijn persoonlijke ruimte schend. Dieren blijken trouwens net zo ontvankelijk te zijn voor de voordelen van knuffelen als mensen.
Waarom sommige mensen moeite hebben met knuffelen
Hoewel knuffelen tal van voordelen heeft, voelt het niet voor iedereen vanzelfsprekend aan. Sommige mensen groeien op in een omgeving waarin fysieke affectie zeldzaam was, waardoor ze zich minder op hun gemak voelen bij omhelzingen. Anderen hebben negatieve ervaringen opgedaan waardoor hun grenzen anders liggen. Dat is volkomen normaal en verdient respect.
Toch kan het voorzichtig verkennen van positieve aanraking – op een tempo dat je zelf kiest – wonderen doen. Start klein: een handdruk, een arm om iemand heen, een korte schouderklop. Soms zijn het juist die kleine, beheerste gebaren die de brug slaan naar meer verbondenheid. Niemand hoeft een knuffelkampioen te worden om de voordelen te plukken. Het draait vooral om authenticiteit en wederzijds respect.
Wat als je niemand hebt om mee te knuffelen?
Niet iedereen heeft dagelijks iemand om te omhelzen, en dat kan pijnlijk aanvoelen, vooral in een maatschappij waarin verbondenheid soms schaars lijkt. Gelukkig zijn er alternatieven die het oxytocineniveau kunnen opkrikken. Denk aan een intens gesprek met een vriend, vrijwilligerswerk doen, of zelfs jezelf letterlijk in een warme deken wikkelen. Het gaat om het creëren van gevoelens van veiligheid en verbondenheid, ook al gebeurt dat niet via een traditionele knuffel.
Zelfs activiteiten zoals meditatie, ademhalingsoefeningen en het aaien van een huisdier kunnen een soortgelijk effect hebben. Wat ik persoonlijk altijd troostend vind, is wandelen in de natuur: bomen lijken soms beter te luisteren dan mensen, en een stevige boom omarmen (ja, echt waar) voelt verrassend heilzaam. Het heeft misschien niet het sociale aspect van een menselijke knuffel, maar de rust en aarding die je ervan krijgt, zijn minstens zo waardevol.
Hoe kan je meer knuffelmomenten in je leven brengen?
Zoals met zoveel dingen die goed zijn voor ons, komt het aan op bewust kiezen. Wachten tot knuffels toevallig je pad kruisen, is een beetje zoals wachten tot er ooit een regenboog in je keuken verschijnt. Maak ruimte voor affectie door zelf het initiatief te nemen. Vraag je vrienden of familie om een knuffel, zonder je daar ongemakkelijk over te voelen. Geef je partner een knuffel zonder reden. Creëer rituelen: een knuffel bij het afscheid nemen, bij thuiskomst, of simpelweg als blijk van waardering.
Vergeet ook niet jezelf in het verhaal. Zelfzorg kan soms beginnen bij het toestaan van zachtheid en nabijheid. Een knuffel is, in de kern, een erkenning van het feit dat we sociale wezens zijn die gedijen op verbinding. Het is geen zwakte, maar een stille kracht. Zoals een kampvuur dat niet schreeuwt maar toch iedereen warm houdt. Knuffelen is, in mijn ogen, een van de meest onderschatte gezondheidsgewoonten die we kennen. Een medicijn zonder bijsluiter, zonder kosten, maar met een rendement dat elke belegging overtreft.
Creatief met sauzen, dressings en finishing touches