Wie me een beetje kent, weet dat ik geen koffie drink; ik ben een tealover in hart en nieren… Maar omdat ik veel vragen krijg over de voor- en nadelen van koffie vond ik het wel eens nuttig om hier verder op in te gaan. Want hoe zit dat nu: is koffie gezond of helemaal niet? Het antwoord is niet zo eenduidig: er bestaan zeker voordelen aan het drinken van koffie omwille van een aantal essentiële nutriënten (vitamines en mineralen) en antioxidanten die in de bonen zitten, maar de cafeïne erin kan dan weer voor veel mensen gezondheidsproblemen veroorzaken, zoals stress, slechtere slaap en zenuwachtigheid.
Eerst en vooral is het belangrijk om duidelijk te maken dat veel onderzoeken rond koffie drinken observationeel zijn en dus louter kijken naar het verband tussen koffiedrinken en het opduiken van eventuele ziektes; er wordt geen echt oorzakelijk verband aangetoond. Toch kunnen we heel wat interessante info afleiden uit eerdere studies.
Daarom is koffie gezond
2. Koffiedrinkers hebben minder risico op diabetes type 2: studies spreken over een vermindering tussen 23 en 50 procent, één studie zelfs over een vermindering met 67 procent. Mensen die vaak koffiedrinken hebben ook 84 procent minder kans op cirrose, de laatste fase van een zieke lever. Het zou ook aanzienlijk beschermen tegen leverkanker, de derde grootste oorzaak wereldwijd van sterfte door kanker, en tegen darmkanker, de vierde grootste oorzaak wereldwijd van kankersterfte. Vier kopjes per dag drinken zou hierbij het meest effectief zijn. Koffie zou ook de hersenen beschermen tegen neurodegeneratieve ziektes zoals Alzheimer en Parkinson. In het kader van Parkinson blijkt cafeïne juist een positief preventief effect te hebben (mensen die decafeïne drinken bleken geen lager risico op Parkinson te hebben). Uiteraard moet ik hier wel bij vermelden dat ook voldoende bewegen en gezond eten een positief effect hebben.
3. Er wordt vaak gezegd dat cafeïne je bloeddruk doet stijgen en dat is ook wel zo, maar het effect is eigenlijk heel klein en wordt kleiner naarmate je regelmatig koffie drinkt. Sommige studies tonen aan dat koffiedrinkers 20 procent minder kans hebben op een hartaanval.
4. Het kan je helpen beter te presteren op sportief vlak, meer bepaald omdat cafeïne de hoeveelheid epinefrine (adrenaline) in je bloed verhoogt, het vechtvluchthormoon dat je lichaam extra alert maakt bij een dreiging of uitdaging. Tegelijk helpt cafeïne lichaamsvet af te breken, wat ervoor zorgt dat vetzuren vrijkomen die je lichaam kan aanwenden als brandstof. Let wel: het verhogen van de vetverbranding is het duidelijkst bij slanke mensen met maar liefst 29 procent; bij mensen met obesitas is dat maar 10 procent. Bovendien is er maar weinig bewijs dat het ook op lange termijn helpt. Als je het wil uitproberen, dan drink je het best een kopje koffie een halfuur voor het sporten. Je let wel het best op, want cafeïne kan ook een vocht afdrijvend effect hebben en de bloeddruk doen stijgen, zeker als je niet vaak koffie drinkt. Drink je regelmatig koffie, dan heb je hier minder last van.
5. Het stimuleert de werking van je brein. Cafeïne verhoogt de aanmaak van onder meer dopamine en norepinefrine, wat maakt dat je je alerter en minder moe voelt.
6. Een Harvard-studie uit 2011 stelde vast dat de mensen die het meest koffie dronken 20 procent minder kans hadden op een depressie. Mensen die vier of meer kopjes koffie per dag dronken liepen 53 procent minder kans om zelfmoord te plegen.
Niet voor iedereen zo gezond: cafeïne
Maar er zijn toch ook wel een aantal serieuze nadelen verbonden aan het drinken van (te veel) koffie, en die zijn vooral te wijten aan de cafeïne die erin zit. Hoge dosissen cafeïne (vanaf vier kopjes per dag) kunnen je centraal zenuwstelsel op de proef stellen en rusteloosheid, stress, angst, vervelende spijsverterings- en slaapproblemen en hartritmestoornissen veroorzaken. Cafeïne heeft niet bij iedereen dat effect: de ene persoon is er gevoeliger voor dan de andere. Er is aangetoond dat mensen die cafeïne slecht verwerken juist een verhoogd risico op een hartaanval hebben door koffie te drinken.
Bovendien is koffie, zoals andere genotsmiddelen, verslavend: mensen die geregeld koffiedrinken, wennen eraan en hebben telkens een hogere dosis nodig om hetzelfde effect te verkrijgen. Mensen die stoppen met koffie krijgen vaak ook gedurende een aantal dagen ontwenningsverschijnselen zoals hoofdpijn, uitputting, brain fog en prikkelbaarheid.
Is het dan beter om cafeïnevrije koffie drinken? Nope, jammer genoeg niet: decafeïne kan een schadelijk effect hebben op het hart omdat het een specifieke cholesterolwaarde in je bloed doet stijgen. Decafeïne wordt meestal gemaakt van een straffere boon, de robusta, waaruit de cafeïne door middel van een chemisch proces wordt verwijderd – het zal je niet verbazen dat ik hier geen fan van ben – of alleszins gedeetltelijk want ook decafeïne koffie bevat nog steeds cafeïne. De meeste koffies met cafeïne worden gemaakt op basis van de arabica, een zachtere boon. Robusta bevat een veel hogere dosis aan bepaalde vetten, diptines genaamd, die de vetzuurproductie in het lichaam doen stijgen. Daarnaast stijgt HDL2, een cholesterol dat gelinkt wordt aan hartziektes. De hogere dosis vetzuren in het lichaam door decafeïne kan door iemand die vaak sport er gemakkelijk worden afgewerkt, maar voor iemand met overgewicht en een verhoogd cholesterolpeil is het dus zeker geen aanrader om meer dan drie kopjes decafeïne te drinken.
De conclusie? Voor de meeste mensen kan een kopje koffie of twee per dag zeker geen kwaad. Ik drink geen koffie omdat ik het nu eenmaal niet lust, can’t help it. Voel gewoon goed aan wat het doet met je lichaam: word je er overprikkeld en geagiteerd van, krijg je er hartkloppingen door of tast het je slaap aan, probeer dan te stoppen met koffiedrinken of zeker te minderen en zeker niet meer na 15 uur nog koffie te drinken. Ben je zwanger, dan zou ik zeker niet te veel koffie drinken. En wat als je, net als mij, geen koffiedrinker bent: moet je er dan toch mee beginnen omwille van de voordelen? Nee, je haalt ook heel veel antioxidanten en andere goodies uit bijvoorbeeld groene thee, maar ook uit fruit en groenten. Dus: ben je een coffeelover, geniet dan ten volle van je kopje koffie, probeer het mindful te drinken en dus niet aan de lopende band. O ja, en ga vooral voor koffie zonder suiker en laat ook andere koffievarianten met veel calorieën en extra poespas zo veel mogelijk achterwege.
